Tijdens de zwangerschap kunnen er allerlei kwaaltjes en vervelende bijverschijnselen optreden. Hieronder een overzicht van de meest voorkomende klachten en wat tips. Heel veel informatie is ook te vinden op www.deverloskundige.nl en www.knov.nl
Aambeien
In de zwangerschap zijn de vaatwanden onder invloed van hormonen (progesteron) slapper. Er ontstaat er vaak obstipatie (bemoeilijkte stoelgang), omdat de darmen trager werken. In het laatste stuk van de darm wordt meer water uit de ontlasting onttrokken dan normaal. De ontlasting wordt hierdoor harder. De slappere vaatwanden, het harder moeten persen en de druk van de zwangere buik kunnen zorgen voor het ontstaan aambeien.
Tips bij aambeien:
– Per dag minimaal 1,5 liter vocht drinken, liefst (lauw) water.
– Vezelrijk eten: volkoren of meergranen producten, bruine rijst, zemelen. Deze voedingsmiddelen houden vocht vast, waardoor de ontlasting soepel blijft. Vergeet hierbij niet voldoende te drinken!
– Probeer niet te persen op het toilet.
– Ga altijd naar het toilet als je aandrang hebt.
– Veeg bij bestaande aambeien af met vochtig toiletpapier.
– Kou helpt tegen de pijn. Een ijsblokje in een plastic zakje tegen de aambei houden kan een tijdelijke oplossing zijn.
– Een neusspray op de aambeien sprayen laat ze soms ook slinken.
– Er verschillende middelen in de handel tegen aambeien zoals: Curanol, Epianal en Theranal.
Afscheiding
Normale vaginale afscheiding is wittig van kleur en voelt slijmerig en plakkerig aan. In de zwangerschap kan de hoeveelheid en de dikte van de afscheiding (fluor) sterk variëren. De zuurgraad in de vagina verandert onder invloed van hormonen en de doorbloeding van de vagina wordt beter. Veel vrouwen hebben tijdens de zwangerschap veel meer afscheiding dan normaal. De afscheiding hoort doorzichtig of wit te zijn en vloeibaar, slijmerig en plakkerig. Zolang de afscheiding niet jeukt, stinkt of van kleur verandert is er geen reden om je zorgen te maken. Bij twijfel kun je altijd met ons of de huisarts overleggen.
Een goede hygiëne is belangrijk. Toch kun je beter geen zeep gebruiken bij het wassen van de vagina en de vagina-ingang, omdat dit de de zuurgraad aantast. Als het milieu van de vagina minder zuur wordt, creëer je een fijne omgeving voor bacteriën en neemt de kans op een schimmelinfectie toe. Dit is overigens niet schadelijk, ook niet voor de baby. Je kunt jezelf van onderen het beste alleen met lauwwarm water wassen en goed afdrogen. Draag niet te strakke kleding en gebruik bij voorkeur katoenen ondergoed, dus geen lingerie van synthetisch materiaal.
Bandenpijn
De baarmoeder hangt in het bekken aan banden. De banden zitten aan de bovenkant van de baarmoeder vastgehecht en lopen in de richting van het schaambot of de zitbeenknobbels. Door de groei van de baarmoeder komt er spanning op de banden te staan. Dit kan erg pijnlijk zijn. Veel vrouwen ervaren dit als stekende pijn. Kenmerkend is dat deze pijn onverwacht en heftig is. De pijn is links en/of rechts in de lies, onderbuik of rond de navel. Ook een onverhoedse beweging kan deze pijn veroorzaken. Door even rustig te gaan zitten of liggen zul je merken dat de pijn weer wegebt.
Bekkenklachten/lage rugklachten
Rugklachten en bekkenklachten komen vaak voor tijdens de zwangerschap. Onder invloed van hormonen verweken de banden en gewrichtskapsels en worden alle gewrichten losser. Ook verandert, naarmate je buik zwaarder wordt, je houding. Belangrijk is dat je goed op je houding let en regelmatig gaat verzitten. Ook voldoende beweging is cruciaal tijdens de zwangerschap.
Bloedverlies
Bloedverlies in de eerste drie maanden van de zwangerschap komt voor bij één op de vijf zwangere vrouwen. Bij de helft van de vrouwen houdt het bloedverlies na enkele dagen op en blijft de zwangerschap voortduren. Bij de andere helft zet de bloeding door en is er sprake van een miskraam.
Overleg bij bloedverlies altijd even met de verloskundige.
Een vaak voorkomende, onschuldige oorzaak van bloedverlies vroeg in de zwangerschap is de innesteling van de bevruchte eicel in de baarmoeder. De hoeveelheid bloed is meestal kleiner dan wat je zou verwachten bij een menstruatie. Over het algemeen duurt het bloeden één tot drie dagen. Het is ook mogelijk dat je wat langer vaginaal bloedverlies hebt. Bloedverlies door innesteling is geen reden tot zorg. Veel vrouwen kunnen erdoor in de war raken en zien de bloeding voor een menstruatie of een beginnende miskraam aan.
Afwijkingen aan de baarmoedermond zoals een poliep, een wondje of een ontsteking kunnen ook leiden tot bloedverlies zonder dat dit de zwangerschap beïnvloedt. Deze vorm van bloedverlies treedt nog wel eens op na gemeenschap of bij (harde) ontlasting. Een zeldzame oorzaak is een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.
Blaasontsteking
De klachten bij blaasontsteking zijn meestal anders bij een zwangerschap. Zo is er zelden pijn bij het plassen of bloedverlies. Meestal merk je het door harde buiken, buikpijn of rugpijn. Bij twijfel kun je overleggen met de verloskundige en je urine laten controleren bij de huisarts. Wanneer er een blaasontsteking is aangetoond, wordt dit behandeld met een antibioticum. Dit is niet schadelijk voor de baby. Als je gevoelig bent voor een blaasontsteking kun je vitamine-C-tabletten slikken of cranberrysap drinken. Belangrijk zijn ook goed uitplassen en rechtop zitten tijdens het plassen door het bekken wat te kantelen. Stop niet tijdens het plassen, ook niet om jouw bekkenbodemspieren te trainen
Bloedarmoede
Bloedarmoede kan veroorzaakt worden door een tekort aan ijzer. Bloedarmoede geeft klachten zoals extreme moeheid, lusteloosheid, hoofdpijn, snel duizelig- of kortademigheid. Een laag ijzergehalte kan voor de baby geen kwaad. De natuur zorgt voor voldoende aanvoer van ijzer naar hem of haar. Door voedingsmiddelen te gebruiken die een hoog ijzergehalte bevatten, kun je het lage ijzergehalte omhoog brengen. Voedingsmiddelen die ijzer bevatten zijn o.a.: (groene) groenten, bruin brood, noten en andere zuidvruchten, appelstroop en vlees (geen rauw vlees). Gevarieerd eten blijft hierbij het belangrijkste.
Brandend maagzuur
Brandend maagzuur is het gevolg van het omhoogkomen van maagzuur in de slokdarm. Onder invloed van hormonen in de zwangerschap verslapt de sluitspier tussen de slokdarm en de maag. Hierdoor kan brandend maagzuur optreden. Bij brandend maagzuur kun je het best:
– Kleine beetjes eten
– Het gebruik van vetten, chocolade en koolzuurhoudende dranken beperken
– Het hoofdeinde van je bed iets ophogen
– Niet eten voordat je gaat slapen of liggen
– Een stukje droog brood nemen
– Een hap vla of slok melk nemen (echt een klein beetje, want teveel zorgt voor juist meer maagzuur).
Indien bovenstaande adviezen niet helpen kun je overgaan op een behandeling met antacida (Antagel, Rennie, Gaviscon).
Harde buiken
Tijdens de zwangerschap spant de baarmoeder zich zo nu en dan een keer aan. Je baarmoeder wordt dan even hard en ontspant zich na een aantal seconden weer. Dit wordt ook wel een harde buik genoemd en deze kun je zelf waarnemen. Dit is volkomen onschuldig als het een aantal keer op een dag voorkomt. Als je erg druk bent geweest, kan het zijn dat je hier vaker last van hebt. Jouw lichaam geeft dan zelf door middel van de harde buiken aan dat je rustiger aan moet doen.
Jeuk
Zwangerschapsjeuk is een veel voorkomende klacht. Het is niet precies bekend waardoor zwangerschapsjeuk ontstaat. De jeuk begint meestal op de buik en verspreidt zich later over de ledematen. Soms ontstaan er ook bultjes, maar meestal is er niets te zien.
Enkele tips om de jeuk wat te doen verminderen:
– Een lauwe douche nemen
– Mentholpoeder of koelzalf gebruiken (verkrijgbaar bij de apotheek)
– Luchtige kleding dragen met name katoenen kleding
– Geen wasverzachter gebruiken
– Zo min mogelijk zeep gebruiken
In een enkel geval is de jeuk niet zo onschuldig. Heb je last van jeukende handpalmen of voetzolen? Neem dan altijd contact met ons op.
Kinkhoest
Kinkhoest kan gevaarlijk zijn voor baby’s die niet of nog niet volledig zijn gevaccineerd. De Gezondheidsraad heeft daarom eind 2015 het advies uitgebracht om zwangere vrouwen in het derde trimester van hun zwangerschap een vaccinatie tegen kinkhoest aan te bieden. De antistoffen gaan dan via de navelstreng naar de ongeboren baby, zodat deze vanaf de geboorte beschermd is.
De staatssecretaris van VWS moet nog besluiten of hij dit advies opvolgt en hoe het dan wordt uitgevoerd. Tot die tijd kunnen zwangere vrouwen de vaccinatie op eigen kosten halen bij de huisarts of de GGD. Informatie folders nu bij ons op de praktijk of kijk op de site van het RIVM:
www.rivm.nl/kinkhoestvaccinatiezwangerevrouwen.
Kuitkramp/Spataderen
Spataderen en klachten van de benen ontstaan tijdens de zwangerschap, omdat het hormoon progesteron ervoor zorgt dat de aderen verslappen. Door de steeds groter wordende baarmoeder is het voor het bloed uit de benen moeilijk om weer omhoog te stromen. En door de grote druk in de aderen krijgen zwangere vrouwen spataderen of pijnlijke benen. Spataderen kunnen ook voorkomen in de schaamlippen. Daarnaast verergeren bestaande spataderen vaak tijdens de zwangerschap. Spataderen kun je niet voorkomen, maar door de volgende leefregels in acht te nemen, zorg je wel voor minder druk in de aderen en bevordering van terugvloed van het bloed naar het hart. Hierdoor verminderen ook klachten als pijnlijke benen:
– Bewegen is goed, maar overdreven veel lopen en zwemmen zijn niet aan te raden
– Als je uitrust of zit, probeer dan niet met de benen over elkaar te zitten. Blijf niet te lang in dezelfde houding zitten en leg je voeten omhoog
– Draag geen strakke kleding en loop niet op hoge hakken
– Extra warmte geeft nog meer vaatverwijding, beperk daarom het aantal warme baden, zonnebaden of sauna-bezoeken. Indien mogelijk, de benen afdouchen met koud water.
Spataderen verdwijnen grotendeels na de zwangerschap. Soms is het nodig om tijdens de zwangerschap steunkousen te dragen. Steunkousen zijn verkrijgbaar via de huisarts, maar voordat je daartoe overgaat kun je het beste eerst even contact met ons opnemen.
Leven voelen
Vrouwen die voor het eerst zwanger zijn voelen rond 20 weken zwangerschap de baby vaak voor het eerst bewegen. Vrouwen die al eerder zwanger zijn geweest voelen dit meestal een paar weken eerder. Dit komt vooral omdat zij al weten wat ze moeten voelen. Vanaf 28 weken moet de zwangere vrouw haar baby elke dag voelen bewegen. Als je druk bent, is het logisch dat je minder let op de bewegingen van je kind en ze daarom minder of niet voelt. Twijfel je over de bewegingen, ga dan even rustig zitten of liggen met je handen op je buik en concentreer je op de bewegingen. Neem hier de tijd voor. Voel je – wanneer je 28 weken of langer zwanger bent – de hele dag je baby niet bewegen of minder dan je gewend bent, neem dan contact op.
Misselijkheid
In het begin van de zwangerschap is het normaal om een beetje misselijk te zijn. Dit komt door de hormonen. Let erop dat je bloedsuiker niet te laag wordt. Met een lege maag ben je namelijk extra misselijk bent (denk aan de ochtendmisselijkheid ). Probeer kleine beetjes te eten en zorg er in elk geval voor dat je voldoende drinkt.
Wat kan helpen tegen de misselijkheid:
– Eet iets voor het uit bed stappen, bijvoorbeeld een banaan of een beschuitje
– Eet regelmatig lichte maaltijden (5 keer per dag)
– Bedenk iets waar je zin in hebt en eet dat vaker. Fruit en yoghurt goede voorbeelden;
– Let op dat je bij extreme misselijkheid voldoende drinkt.
Neem contact op met de verloskundige wanneer je niks binnen kunt houden, de urine erg donker is en je je slap voelt door het tekort aan voedingsstoffen.
Moe
Door grote verandering in het lichaam en de groei van nieuw leven (dat kost een hoop energie) kun je erg moe zijn. Doe het rustig aan en slaap wat extra als je daar behoefte aan hebt. Meestal gaat het na de 20e week weer veel beter.
Obstipatie
De darmen werken in de zwangerschap trager onder invloed van de hormonen. Hierdoor kan obstipatie (verstopping) optreden. Laxerend eten kan dit verhelpen. Dit houdt in vezelrijke producten, zoals volkoren brood, rauwkost, fruit, zemelen en véél drinken. Daarnaast is voldoende lichaamsbeweging ook erg belangrijk.
Rugklachten
Rugklachten en bekkenklachten komen vaak voor tijdens de zwangerschap. Hormonen zorgen ervoor dat jouw banden en gewrichtkapsels verwerken en alle gewrichten losser worden. Ook verandert je houding. Zeker naarmate je buik zwaarder wordt. Belangrijk is dat je goed op je houding let en dat je regelmatig wisselt. Voldoende beweging is bovendien erg belangrijk tijdens de zwangerschap.
Sauna
Als je gewend bent om naar de sauna te gaan, is een bezoekje tijdens de zwangerschap in principe geen probleem. In de eerste maanden zijn de meeste zwangere vrouwen vaak wel wat voorzichtiger, omdat niet precies bekend is wat (extreem) hoge temperatuur voor effect heeft op de jonge vrucht. Houd er ook rekening mee, dat je sneller last kunt krijgen van de warmte. Het is slim om extreme temperatuurverschillen te vermijden.
Spataderen
Een veel voorkomende klacht tijdens de zwangerschap is spataderen. Hiervoor zijn drie belangrijke oorzaken: de vaatwanden worden slaper, de bloedstroom in de benen wordt bemoeilijk door de druk van de baarmoeder en in het lichaam circuleert meer vocht. Maar wat kun je er tegen doen? Zorg dat je niet te lang achter elkaar zit of staat. Wissel daarnaast regelmatig van houding. Een straal koud water kan voor verlichting zorgen. Dit helpt overigens ook bij rusteloze en pijnlijke benen. Daarnaast kun je speciale kousen dragen, waardoor jouw benen meer steun krijgen. De klachten zullen hierdoor aanzienlijk verminderen en de kans op nieuwe spataderen neemt af.
Sporten
Als je geen complicaties hebt tijdens de zwangerschap, kun je tot het einde in principe gewoon sporten. Zwemmen, fietsen of welke activiteit je leuk vindt. Maar luister wel goed naar je lichaam. Forceer niets en bij pijn moet je altijd stoppen. Je lichaam geeft zelf aan wat wel en wat niet kan.
Striae
De huid van de buik moet zich tijdens de zwangerschap in een hoog tempo aanpassen aan de groei van de baarmoeder. Als jouw huid dit tempo niet kan bijhouden, ontstaan er onderhuidse barstjes. Op je buik zie je witte, roze of parelmoerkleurige strengen. Helaas verdwijnen deze niet meer na de zwangerschap. Wel worden ze wat lichter van kleur. Je kunt het ontstaan van striae nooit helemaal voorkomen. Wat wel kan helpen is je buik, billen en bovenbenen elke dag met een goede lotion of olie in te smeren. Zo houd je de huid soepel.
Vakantie
Ga je op vakantie? Neem dan altijd de zwangerschapskaart van de verloskundige me. Als er dan onverhoopt iets aan de hand zijn, dan heb je de laatste informatie over het verloop van jouw zwangerschap bij de hand. Neem de kaart ook mee als je naar het buitenland gaat. De meeste termen in de verloskunde zijn universeel, dus ook een buitenlandse arts weet er raad mee.
Let op vakantie extra goed op het water. Drink altijd mineraalwater en wees voorzichtig met ijsklontjes. Ook salades kunnen gewassen zijn met minder fris leidingwater, dus wees daar ook alert op. Zorg daarnaast dat je verse en verhitte producten eet. Neem voor de zekerheid ook wat zakjes ORS (verkrijgbaar bij drogisterij en apotheek) mee op vakantie voor het geval je diarree krijgt.
Heb je vaccinaties nodig voor jouw vakantiebestemming, informeer dan of je deze shots tijdens de zwangerschap mag krijgen.
Vermoeidheid/slecht slapen
Vermoeidheid en slecht slapen zijn veelvoorkomende klachten tijdens de zwangerschap. Er is niet één duidelijke oorzaak aan te wijzen. Je lichaam verandert onder de invloed van hormonen. De samenstelling en de hoeveelheid bloed is anders. De spijsvertering en stofwisseling zijn anders dan voorheen. Maar bovenal groeit er een kindje – en dat kost nogal wat energie.
Ook op mentaal gebied is er wel het een en ander gaande. Je leven staat op het punt drastisch te veranderen. Het is erg spannend of de zwangerschap wel goed zal verlopen. De bevalling is een aangrijpende gebeurtenis. En je moet vast nog een heleboel regelen. Al deze drukte kost je een hoop energie. Bovendien ben je door de veranderende hormoonhuishouding vaak een stuk labieler en emotioneler – en ook dat gaat je niet in de koude kleren zitten.
Geef op tijd toe als je lichaam vraagt om wat extra rust. Slaap uit als dat kan, doe een middagdutje, rust na het wat langer uit en ga op tijd naar bed.
Zeker aan het einde van de zwangerschap geven veel vrouwen aan dat slapen lastig is. De lichamelijke kwalen nemen toe. Je buik zit in de weg en door de grote baarmoeder tintelen je benen. Daarnaast worden dromen vaak een stuk intensiever. In je slaap ben je druk bezig met de zwangerschap, bevalling, baby en de rest van het gezin. Een stukje wandelen voor het slapengaan is vaak een goede manier om beter in slaap te komen. Je lichaam is vermoeid en hoofd voelt opgeruimder.
Misschien ten overvloede: vermoeidheidsklachten staan niet altijd in verband met bloedarmoede. Ben je slaperig, neem dan voldoende rust.
Verven
De babykamer wil je natuurlijk piekfijn in orde hebben voor de bevalling. Een likje verf doet al wonderen. Let wel op, want in de meeste verfsoorten zitten giftige stoffen die schadelijk kunnen zijn voor het ongeboren kind. We raden aan om verf op waterbasis te gebruiken en alleen te schilderen in een goed geventileerde ruimte. Zet ramen en deuren dus open.
Vliegen
Ga je tijdens je zwangerschap met het vliegtuig op pad, neem dan altijd een verklaring van de verloskundige met je uitgerekende datum mee. Vliegen binnen Europa mag meestal tot 36 weken, naar verder gelegen bestemmingen houden de meeste maatschappijen de grens van 34 weken aan. Informeer voordat je een ticket boekt naar de regels, want die verschillen per maatschappij.
Vocht vasthouden/oedeem
Vocht vasthouden tijdens de zwangerschap is heel normaal. Gemiddeld houdt een vrouw tussen de twee en drie liter vocht vast. Vooral in de laatste maand zul je dit merken aan opgezwollen handen, voeten en een boller gezicht. Je kunt dit oedeem niet voorkomen. Blijf voldoende bewegen en ga zeker niet minder drinken. Veel drinken is juist goed, omdat je daarmee zorgt voor de afvoer van afvalstoffen. Als je even uitrust, kun je het beste met je voeten omhoog zitten. Verhoog bijvoorbeeld het voeteneinde van het bed door een kussen onder het matras te leggen. Een kussen of andere verhoging op kniehoogte is minder verstandig, omdat je hiermee je onderbenen afknelt.
Soms wordt oedeem veroorzaakt door een iets stijgende bloeddruk. Zeker aan het einde van de zwangerschap is dat een normaal verschijnsel. Wij zullen jouw bloeddruk goed in de gaten houden. Vroeger werd een zoutarm dieet aangeraden. Dat is ondertussen wel achterhaald. Al kan zuinig zijn met zout kan echter nooit kwaad.
Vrijen
Vrijen is geen enkel probleem, tenzij de vliezen gebroken zijn of er sprake is van bloedverlies.
Werk en zwangerschap
Als zwangere vrouw heb je dezelfde rechten en plichten als elke andere werknemer. Onder normale omstandigheden kan werken zeker geen kwaad. Zware lichamelijke arbeid kun je natuurlijk beter vermijden.
Je hebt in principe altijd recht op 16 weken betaald zwangerschapsverlof. Uitgebreide informatie over werk en zwangerschap is te vinden op de site van FNV bondgenoten en Arbo Bondgenoten.
Zonnebank
Het is niet precies duidelijk wat het effect is van hoge temperatuur tijdens de zwangerschap. Dit geldt zowel voor gebruik van de zonnebank als de sauna. Wel kan zonnen of onder de zonnebank liggen zorgen voor een zogeheten zwangerschapsmasker. Je krijgt dan bruine (pigment)vlekken in je gezicht. Deze vlekken blijven ook na de zwangerschap zichtbaar. Het is dus verstandig om terughoudend te zijn met het gebruik van de zonnebank.